Rasy psów – JAMNIK
Jamnik, to brzmi dumnie. Myślę, że nie znajdziecie nikogo, kto nie wiedziałby jak wygląda jamnik. W naszym kraju rasa ta cieszyła się największą popularnością w latach 90-tych i wówczas mniej więcej w co trzecim domu mieszkał przedstawiciel tej rasy lub jego bardzo bliski krewny. Mój pierwszy pies – Nuka, z którą stawiałam pierwsze kroki, także posiadała jamnicze geny. Na przestrzeni lat sława tej rasy została nieco wyparta na rzecz psów o wyższych nogach, choć i dziś znajdziemy spore grono miłośników rasy. Skąd się bierze to upodobanie i czego możemy się spodziewać po jamniczym charakterze? Przekonacie się poniżej.
Skąd się wziął jamnik?
Historia rasy sięga aż czasów średniowiecza, a jako kraj pochodzenia uznawane są Niemcy. Pierwsze psy jamniki prawdopodobnie powstały w wyniku kojarzeń psów gończych, które obciążone były mutacją genetyczną wpływającą na skrócenie kończyn (chondrodystrofia). Nie do końca jest jasne, które rasy miały największy udział w powstaniu jamników, choć przypuszcza się, że swoje łapki maczały w tym niemieckie pinczery, francuskie psy gończe, teriery, a nawet bassety. Niektóre źródła podają, że pierwsze wzmianki na temat rasy pojawiały się już w XVI wieku i wówczas psy te z powodzeniem były wykorzystywane były podczas polowań. W 1685r. w książce o rasach autorstwa Christiana Paulliniego jamniki opisywane były jako te polujące w norach. Nazwę swą zawdzięczają głównie temu, że polowały na borsuki („Dachsund”, niemiecki odpowiednik nazwy „Dachs”-borsuk i„Hund”- pies). Myśliwi bardzo cenili ich kompaktowość, nieugiętość w pracy oraz doskonały węch. Budowa ciała – smukła, umięśniona sylwetka i ustawienie przednich łap (lekko wygiętych na zewnątrz) zdecydowanie przypominają budowę ciała kreta, stąd psom tym tak łatwo przychodziło kopanie w ziemi i z pewnością cechy te były wzmacniane wraz z rozwojem współczesnej kynologii.
Charakterystyka rasy
Jamniki można uznać za psy tzw. niskopodłogowe. Ich sylwetka jest wydłużona, umięśniona i osadzona na krótkich nogach, ale nie na tyle, by szeroka klatka piersiowa dotykała podłoża. Wszystko tu zostało dokładnie przemyślane. Istnieją trzy odmiany wielkości tych psów: standardowa (masa ciała ok. 9kg), miniaturowa (masa ciała ok. 4-5 kg) i królicza (masa ciała ok. 3kg). Wyróżniamy trzy typy szaty: krótkowłosą (gęsta, ściśle przylegającą do ciała), długowłosą (błyszczący, prosty włos okrywowy z delikatnym podszerstkiem) i szorstkowłosą (włos okrywowy szorstki, przylegający do ciała z podszerstkiem i z charakterystycznymi krzaczastymi brwiami i brodą na kufie).
Dopuszczalnych jest wiele wariantów umaszczenia (z wyjątkiem białego), natomiast te najczęściej spotykane to jednolicie rude, czarne podpalane z brązowymi lub żółtymi znaczeniami oraz marmurkowe (tygrysie i pręgowane). Charakterystyczna dla jamników jest ich wydłużona kufa. Noski są zawsze ciemne, a oczy średniej wielkości, owalne w odcieniach brązu (przy marmurkowych odmianach dopuszczalne są jaśniejsze barwy). Uszy jamnika są długie, a w zależności od wariantu szaty gładkie lub pokryte długą sierścią.
Usposobienie jamników
W związku z przystosowaniem jamników do pracy w norach, uważane są za psy odważne, ciekawskie i waleczne. Wybierając jamnika na towarzysza rodziny trzeba brać pod uwagę jego pierwotne przeznaczenie. Warto mieć na uwadze, że pies o tak silnych instynktach może pójść za tropem w lesie lub z zamiłowaniem przekopać w poszukiwaniu drobnych gryzoni świeżo wypielęgnowany skalniak czy rabaty ogrodowe. Jamnik, to pies często wybierany na towarzysza rodziny, ale w zależności od odmiany mogą się pojawiać różne cechy charaktery, które wzmacniane były przez lata selektywnej hodowli. Odmiany szorstkowłose ze względu na swoją wytrzymałość często towarzyszyły myśliwym podczas polowań, zatem u nich najpewniej zaobserwujemy utrwalone cechy psa użytkowego. Mogą być bardziej niezależne i mniej nastawione na opiekuna niż odmiany standardowe czy królicze. Odmiany królicze pełniły mniej funkcji użytkowych, a głównie towarzyszyły rodzinie w życiu codziennym.
Bez względu na to, którą odmianę jamnika wybierzemy, należy zwrócić uwagę na prawidłową socjalizację od samego początku, zwłaszcza jeśli w naszym domu obcuje już kot rezydent. Ze względu na silne instynkty psów myśliwskich, kot może być wdzięcznym obiektem rozwijania swoich umiejętności łowieckich.
Jak długo żyje jamnik?
Średnia długość życia jamników, to 12-16 lat. Trzeba jednak mieć na uwadze, że psy tej rasy mogą być obarczone problemami zdrowotnymi i to ile lat żyją jamniki uzależnione jest od ich predyspozycji zdrowotnych. Bezpośrednio wiążą się one z ich budową anatomiczną – nieproporcjonalnie dłuższym tułowiem do długości kończyn. Jamniki mogą cierpieć na dyskopatię, zwaną też porażeniem jamniczym. Polega ono na wypadnięciu lub przemieszczeniu się jądra miażdżystego między kręgi i zwyrodnieniem tarczki międzykręgowej. Ucisk na rdzeń wywołuje ogromny ból, problemy z motoryką, a u niektórych osobników może powodować nawet całkowite porażenie i niedowłady tylnej części ciała. Wśród chorób genetycznych, do których predysponowane są jamniki wyróżniamy takie choroby jak: postępujący zanik siatkówki, narkolepsja, mukopolisacharydoza typu 3, wrodzona łamliwość kości, padaczka miokloniczna Lafory, ksantynuria i lipofuscynoza ceroidowa. Wybierając hodowlę, warto prześledzić historię badań rodziców, by wykluczyć ewentualne nosicielstwo i obciążenie chorobami genetycznymi. W wyniku kojarzenia dwóch nosicieli chorób genetycznych (jeden z dwóch posiadanych genów jest wadliwy) istnieje prawdopodobieństwo aż 25%, że u naszego szczeniaka rozwiną się objawy choroby.
Szkolenie i wychowanie jamników
Pies rasy jamnik to bardzo zaradny i inteligentny przedstawiciel swojego gatunku. Najlepiej reaguje na szkolenie pozytywnymi metodami. W związku ze swoim pierwotnym przeznaczeniem, bywa uparty i niezależny, dlatego trzeba wziąć pod uwagę dużą elastyczność podczas sesji szkoleniowych i dostosowywać metody pracy do psa. Pomimo swojego niepozornego wyglądu, pies jamnik jest miłośnikiem ruchu i wspólnych spacerów na otwartej przestrzeni. W przypadku tej rasy, ze względu na charakterystyczną budowę, wskazane mogą być wizyty u zoofizjoterapeuty i wzmacnianie mięśni przykręgosłupowych, by uniknąć ewentualnych dyskopatii. Posiadanie jamnika, mieszkając na 4-tym piętrze kamienicy bez windy i pokonywanie schodów minimum 12 razy dziennie, może znacząco wpływać na zwiększenie ryzyka przemieszczenia dysków.
Wady i zalety jamników
Jamniki cieszą się uznaniem ze względu na swoje wesołe usposobienie i zadziorny charakter. Wśród miłośników rasy można znaleźć takie osobistości jak Andy Warhol i Pablo Picasso. Jamniki były często bohaterami obrazów. Powstał nawet album, który przedstawia niezwykłą więź psa Lump’a (Lumbiego) i Pabla Picasso. „Nie jest psem, nie jest też człowiekiem, jest czymś innym” – mawiał o swoim pupilu artysta. Świadczy to tylko o unikalnym charakterze jamnika. To odważne, ciekawe psy, które przy odpowiedniej socjalizacji, mogą towarzyszyć człowiekowi na każdym etapie życia. Ze względu na swoje gabaryty, zajmują mało przestrzeni, podróżowanie z nimi nie stanowi większego problemu, o ile zostaną do tego przyzwyczajone od najmłodszych lat.
Pielęgnacja jamnika w dużej mierze uzależniona jest od posiadanej odmiany. Najmniej czasochłonna jest pielęgnacja jamnika krótkowłosego, którego okrywa wymaga jedynie sporadycznego wyczesywania. Może się jednak okazać, że zimą będziemy musieli zaopatrzyć naszego czworonożnego przyjaciela w odzież zapewniającą komfort termiczny. Pielęgnacja jamników długowłosych i szorstkowłosych wymaga od nas większego zaangażowania. Ponadto, u odmiany szorstkowłosej poza standardowymi zabiegami wykonuje się zabieg trymowania, który polega na usuwaniu martwego podszerstka. Warto w tym celu udać się do specjalisty, ponieważ źle przeprowadzony zabieg pielęgnacyjny może trwale uszkodzić cebulki włosa i przyczynić się do zapalenia mieszków włosowych. Warto wybierać salony, w których możemy towarzyszyć psu podczas zabiegów i wcześniej odpowiednio przygotować psa na wizytę u groomera.
Dla kogo pies rasy Jamnik będzie najlepszy?
Jamnik, to jedyna w swoim rodzaju rasa psów myśliwskich o tak charakterystycznym wyrazie. Porównując rasy psów, nie znajdziemy drugiego tak charyzmatycznego przedstawiciela gatunku. Jeśli szukacie psa, z którym nuda będzie Wam obca, to dobrze trafiliście. Jamnik może z powodzeniem sprawdzić się jako towarzysz rodziny, pod warunkiem, że będziemy szanować jego cechy osobnicze, a przestrzeń, w której pies odpoczywa będzie odpowiednio szanowana. Warto mieć na uwadze jak śpią jamniki – długość snu na dobę powinna wynosić od 12 do 16 godzin. Najważniejsze jest, by zapewnić im sporą ilość spacerów, podczas których psy będą mogły swobodnie eksplorować i zdobywać informacje ze świata. Konieczne będzie zaproponowanie zabaw, które będą angażowały psi nos i pomogą zaspokoić potrzeby łowieckie. Psy jamniki znakomicie spełniają się i realizują naturalne dla siebie pasje podczas zabawy w przeciąganie, które powinny kończyć się „zamknięciem łańcucha łowieckiego”, czyli rozsypaniem garści smakołyków w trawie lub wydaniem atrakcyjnego naturalnego gryzaka (ucho królicze, żwacz, suszone ucho lub skóra). Jeśli pies nie będzie mógł realizować potrzeb łowieckich, będzie starał się to robić na własną łapę.
Autorka tekstu: trenerka Psiedszkola Ola Wiatrak
