Wąsy u psa. Po co psu wąsy?
Wyobraźcie sobie grudniowe popołudnie. Wracacie z pracy po zmroku, jest zimno, mokro, a z nieba pada bliżej nieokreślona kasza, która zdecydowanie utrudnia widoczność. Pod blokiem znajduje się ostatnie wolne miejsce parkingowe. Jeszcze tylko dwie minuty i będziecie w ciepłym mieszkaniu, gdzie czeka przywitanie mokrego noska psa. Pozostała jeszcze tylko jedna rzecz – zaparkować. Bieg wsteczny, zerknięcie w jedno, drugie lusterko i nagle słyszycie ten charakterystyczny dźwięk PIK-PIK-PIK… To dźwięk, który chroni tylny zderzak przed uderzeniem w przeszkodę. Udało się. Powrót do domu i szczęśliwie można się cieszyć resztą dnia. Po co przytoczyłam tę historię? Ponieważ jest tu wspólny mianownik z tematem dzisiejszego wpisu. Tak jak samochód wyposażony jest w czujniki parkowania, tak psie wąsy pełnią bardzo ważną rolę w orientacji w przestrzeni. Jeśli kiedykolwiek zastanawialiście do czego służą wąsy u psa, to dziś przychodzę z wyjaśnieniem.
Po co psom wąsy?
Psie wąsy to bardzo ważny element wyposażenia pyszczka. Wąsy u psa, a dokładniej wibrysy – to włosy do zadań specjalnych. Można je też nazwać włosami czuciowymi, a ich zadanie na polega zbieraniu informacji z przestrzeni. Są one niezwykle unerwione przez co najmniejszy ruch powietrza lub przeszkoda na drodze zostanie wykryta w szybki i prosty sposób. Dzięki temu pies precyzyjnie rozpoznaje bodźce dotykowe i może uniknąć ewentualnego zderzenia z obiektem – zwłaszcza w ciemnościach. U psich przodków włosy czuciowe odgrywały też szalenie ważną rolę przy okazji polowania. Pozwalały wychwycić nawet najmniejsze drgania powietrza, dając tym samym psu informację, że w otoczeniu znajduje się potencjalna ofiara.
Wąsy u psa są długie, sztywne, głęboko ukorzenione i cechuje je bogaty system unerwienia. Korzenie włosów czuciowych sięgają nawet trzy raz głębiej i różnią się znacząco grubością od okrywy włosowej psa. Rosną przede wszystkim po bokach pyszczka (stąd potoczna nazwa – wąsy), ale znajdują się także nad oczami, pod brodą oraz w okolicy wargi górnej i dolnej. Wąsy psa mogą mieć różne kolory, choć przeważnie odpowiadają barwie sierści. Pełnią rolę ochronną i informacyjną. Ich główne zadanie to mierzenie odległości i orientacja w przestrzeni, ale nie tylko. Psie wąsy mogą wychwycić najmniejsze zmiany w otoczeniu – od pojawienia się w środowisku psiego kumpla, rejestrowanie nowych doświadczeń zapachowych i wychwytywanie powierzchni potencjalne niebezpiecznych, a nawet mierzenie szczelin, w których psia głowa mogłaby się zaklinować. Można zatem powiedzieć, że wąsy u psa pełnią rolę szóstego zmysłu.
Dlaczego psie wąsy reagują na dotyk?
Ludzie mają bardzo dobrze rozwinięty wzrok i w głównej mierze polegają na nim, u psów natomiast w odbieraniu informacji ze środowiska większy udział biorą węch i słuch. Jednak to dotyk jest najwcześniej rozwijającym się zmysłem u psiego noworodka. Oseski po urodzeniu aktywnie poszukują ciepła matczynego w związku z ich wzmożoną reakcją na zmiany temperatury. Biorąc pod uwagę fakt, że psy są zwierzętami stadnymi, dotyk odgrywa w ich życiu dużą rolę w procesie komunikacji, ale też w trakcie eksploracji otoczenia i podczas procesu nauki. U większości drapieżników, w tym też psów – kufa jest miejscem najbardziej wrażliwym na dotyk. Wynika to z faktu, że lusterko nosowe oraz skóra u podstawy wibrysów jest wyposażona w znaczną ilość nerwów czuciowych. Sztywny, głęboko osadzony włos czuciowy nie ugina się pod naciskiem dotykanej powierzchni, dając tym samym impuls gdzie dokładnie znajduje się napotkana przeszkoda. Nawet najdelikatniejsza stymulacja włosa czuciowego w odpowiedzi daje reakcje obronne organizmu takie jak odsunięcie pyszczka w stronę przeciwną od dotykanej lub intensywne mruganie.
Rola wąsów w życiu psa
Wibrysy pełnią istotną rolę dla psów w każdym wieku, ale szczególnym uznaniem cieszą się w przypadku seniorów, których wzrok może już szwankować, a mimo to psy starzejące się mogą z powodzeniem orientować się w przestrzeni. Dokładna obserwacja zachowania naszego podopiecznego i zwracanie uwagi na ustawienie włosów czuciowych w różnych sytuacjach pomoże nam odpowiedzieć na pytanie – po co pies ma wąsy. Wąsy mogą być też odzwierciedleniem stanu emocjonalnego psa. Kiedy im się dokładnie przyjrzycie, z pewnością zauważycie różnice. Ułożenie wąsów prostopadle do pyszczka zazwyczaj świadczy o zrelaksowanej postawie. Skierowanie ich do przodu może sygnalizować rejestrowanie bodźców znajdujących się w obrębie głowy, natomiast przykurczenie wąsów znajdujących się w obrębie lusterka nosowego może świadczyć o niepewności i może być zapowiedzią kolejnego ostrzegawczego kroku, jaki pies wykona, by zdystansować intruza.
Czy psu można obciąć wąsy?
Wąsy u psa, to coś więcej niż kwestia estetyki, dojrzałości czy płci psa. Nawet szczenięta wyposażone są we włoski czuciowe. Dokładne wzory i umiejscowienie wibrysów różni się w zależności od rasy, ale średnio jest ich 9-12 po każdej stronie pyszczka. Doświadczony groomer powinien doskonale zdawać sobie sprawę z tego, jak ważne dla funkcjonowania zwierząt są wibrysy i absolutnie powinien wystrzegać się takich zabiegów jak obcinanie wąsów u psa, a już tym bardziej ich wyrywania! O ile przycięcie włosów czuciowych jest procesem odwracalnym, o tyle ich usunięcie jest procesem bardzo bolesnym i trwałym i może znacząco upośledzić kwestię nawigowania i orientacji w przestrzeni.
Czy wąsy u psa odrastają?
Zdarza się , że wibrysy wypadają same i jest to zupełnie naturalny cykl. Dzieje się tak w momencie, gdy włos jest już martwy, a w jego miejscu wyrasta nowy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dojdzie do naruszenia mieszków włosowych, wówczas włos czuciowy może już nie odrosnąć w danym miejscu. Jeśli po wizycie u groomera zauważycie, że włosy czuciowe psa zostały przycięte, nie panikujcie. Ucięty włos na szczęście się regeneruje i odrasta. Jednak w związku z tym, że wąsy pełnią rolę sensoryczną u psów, ich deficyt może znacząco wpłynąć na zdolności percepcyjne naszego czworonoga. Obcięte wąsy u psa są niewskazaną praktyką i bardziej wrażliwe psy mogą mocno odczuwać skutki takich zabiegów pielęgnacyjnych. Niektóre, bardziej wrażliwe osobniki mogą się zamknąć w sobie i niechętnie wychodzić na spacery w związku z brakiem narzędzi nawigacji – czyli włosów czuciowych.
Jak widać, wibrysy stanowią nieodłączny element funkcjonowania psa w przestrzeni. Są niezbędne do bezstresowego poruszania się w terenie, komunikacji ze sobą, ale także przedstawicielami innych gatunków. Bez względu na to, jak bardzo nie pasuje nam to do ogólnego wizerunku naszego podopiecznego, warto zaufać w tej kwestii naturze i pozostawić wąsy u psa w niezmienionym stanie.
Autorka tekstu: trenerka Psiedszkola Ola Wiatrak