Jeśli był_ś kiedyś w Bułgarii to najpewniej zaskoczył Cię fakt, że w tym kraju potakiwanie głową oznacza “nie”, a kiwanie nią na boki “tak”. Przecież w naszej kulturze całe życie uczyliśmy się, że jest na odwrót! Takie wydarzenia pokazują nam, że nie wszyscy komunikują się w ten sam sposób, a wręcz niektóre sytuacje mogą być w rzeczywistości zupełnie inne, niż podpowiada nam intuicja. Z tego artykułu dowiesz się, jak zostać międzygatunkowym poliglotą oraz znajdziesz odpowiedź na pytanie, czy ludzie mogą w pełni zrozumieć psią mowę.

Człowiek vs. pies

Podstawą ludzkiej komunikacji jest język, w którego skład wchodzi szereg dźwięków oraz znaków, a te w zależności od kombinacji przekazują pewne znaczenia. Gdyby nie to, nie potrafił_byś rozpoznać znaczenia tekstu, który właśnie czytasz, a my nie potrafilibyśmy go napisać. 😉 Posiadając pewne kompetencje społeczne często mamy tendencję do interpretowania otaczającego nas świata przez pryzmat znanych nam skojarzeń. Dlatego też rozumiemy psią mowę tak, jakby psy komunikowały się w ten sam sposób co ludzie.

• Mój pies biegnie do innego psa? Na pewno chce się przywitać!

Możliwe tłumaczenie: “Ten pies mnie stresuje. Pokażę mu, jaki jestem szybki.”

• Widzę, że ma uśmiechnięty pysk, więc z pewnością jest zadowolony.

Możliwe tłumaczenie: “Wokół mnie jest za dużo ludzi. Dyszenie pozwoli mi się odprężyć.”

• Dlaczego wącha kupę obcego psa? Przecież to obrzydliwe.

Możliwe tłumaczenie: “Przed chwilą był tu osobnik, którego wyczułem dwie ulice temu. Chcę dowiedzieć się o nim więcej.”

Komunikacja psów jednak jest czymś zupełnie odrębnym i wymaga nauki, tak samo, jak nauka obcych języków.

Nos – podstawa psiej komunikacji

Kiedy ludzie widzą świat dźwiękami i obrazami, psy najwięcej informacji o otoczeniu zbierają poprzez swój nos.

“Niemal wszystkie kundle i większość psów rasowych mają długie pyski, w których mieści się labirynt kanałów nosowych wyłożonych specjalną tkanką. Zadaniem tej wyściółki, tak samo jak w ludzkich nosach, jest przechwycenie przenoszonych przez powietrze “chemikaliów” […]. Wszystko, co spotykamy na swojej drodze, otacza mgiełka takich molekuł.”¹

• fragment książki “Oczami psa”, aut. Alexandra Horowitz.

Tak więc kiedy my widzimy piękny, kolorowy kamień, pies czuje jego historię – kto obok niego przechodził, czy leży tutaj od dawna, czy w nocy spadł na niego deszcz. Posiadając tą perspektywę następnym razem, kiedy Twój pies za długo zawęszy się w jakimś miejscu, pomyśl, czy właśnie odkrywa jakąś ciekawą historię?

Powiedz mi coś o sobie

A więc czy psy muszą do siebie podejść, żeby ze sobą rozmawiać? Nie do końca. Twój pies najprawdopodobniej zna już swoich czworonożnych sąsiadów, nawet tych, których jeszcze nie widział! Psy wychodząc na spacer nie tylko wywąchują informacje z otoczenia, ale również zostawiają coś od siebie. Z pozostawionego zapachu moczu można wyczytać w jakim wieku był dany osobnik, czy miał cieczkę, czy był zdrowy, a nawet jakie emocje mu towarzyszyły. Niektóre psy dodatkowo pocierają łapami o ziemię lub tarzają się, żeby zostawić jeszcze więcej dodatkowych informacji. 

Tym sposobem tworzą swoją osiedlową społeczność i tak sobie rozmawiają, niby osobno, a jednak wszystkie razem.

Psa widzę w tym parku

A co w momencie, kiedy podczas spaceru na horyzoncie pojawi się inny pies? Tak naprawdę już wtedy rozpoczyna się interesująca rozmowa. Każde spotkanie obcego osobnika wiąże się z pewnego rodzaju niepewnością oraz poznawaniem siebie nawzajem. Tak więc podczas kiedy ludzie aby wejść w dialog muszą podejść do siebie i zacząć rozmowę, psom wystarczy już obserwowanie swoich reakcji i mowy ciała z dystansu. Takie komunikaty możemy podzielić na:

• demonstracyjne – mają na celu zaimponować i pokazać swoje mocne strony. Może to być podbieganie na wprost, skakanie, ukłon (w tym przypadku nie oznacza on chęci zabawy!), wąchanie okolic intymnych, zatrzymywanie spojrzeniem itd.;
• agonistyczne – służą do utrzymania dystansu pomiędzy drugim osobnikiem. To na przykład kłapanie zębami, warczenie, szczekanie, stawanie pyskiem w pysk itd.;
• zachowania stresu – często są nieświadome i służą do zdeeskalowania zachowań demonstracyjnych oraz agonistycznych. Może to być odwrócenie głowy, oblizywanie nosa, utrzymywanie przedniej łapy w powietrzu, otrzepywanie się itd.²

Warto pamiętać, że zachowania agresywne również są częścią psiej komunikacji i używane adekwatnie do sytuacji nie są niczym złym. 😉

Psie wybiegi – czy warto?

Z naszego doświadczenia problemy behawioralne związane z obcymi psami często zaczynają się właśnie od wizyt na psim wybiegu. Dlaczego?

Po pierwsze, psy do swobodnej komunikacji potrzebują przestrzeni i czasu. Najpierw poznają się z dystansu, stopniowo redukując odległość i często kończąc spotkanie po kilku chwilach. Kiedy za to wprowadzamy psa na wybieg, zostaje on wrzucony od razu na głęboką wodę. Nie dość, że znajduje się pośród kilku nieznanych sobie psów w jednym momencie, to do tego nie ma możliwości odejścia z tej sytuacji. Kolejną rzeczą trzymającą psa blisko reszty jest opiekun, który często w tym czasie rozmawia z innymi osobami. Całą sytuację potęguje unoszący się w powietrzu kortyzol, czyli hormon stresu.

Jeśli szukasz odpowiedniego miejsca do socjalizacji, najlepszą opcją będzie znalezienie psiego kompana, który stanie się towarzyszem Waszych spacerów. Wspólne przemieszczanie się jest o wiele łatwiejszą sytuacją, niż przebywanie na ograniczonym obszarze. Warto też podczas takich spotkań spuścić psy ze smyczy lub kupić długie linki treningowe, aby zapewnić pełną swobodę komunikacji.

To dopiero początek

Właśnie nauczył_ś się podstawowych słówek w psim języku. Może to czas na budowanie pierwszych zdań? Jeśli interesują Cię tajniki psiej komunikacji nie przegap webinaru z analizą komunikacji psów oraz dołącz do naszej grupy na Facebooku, gdzie znajdziesz darmowe porady i treści na temat psów i ich zwyczajów. Czekamy na Ciebie!

Bibliografia:

1. A. Horowitz (2009). Oczami psa. Wydawnictwo: Czarna Owca, Warszawa 2021.
2. A. Capra, D. Robotti (2012) Ethogram of fear, stress and de-escalation behaviours of the dog.

Autorka tekstu: Agata Krasek